Osmanlı Devleti, altı asrı geçen varlık dönemiyle dünya tarihine adını yazdırmış bir imparatorluktur. Bugün halen daha varlığını sürdüren müesseseleri, süregelen politik meseleleri ve imparatorluğun çok milletli yapısının etkileri açık şekilde ortadadır. Eski Türk devletlerinden aldığı mirası, Roma ile harmanlayarak özgün bir sistem oluşturan Osmanlıların ardından, günümüzde dahi en çok tartışılan konulardan birisi de Osmanlı’daki devşirme sistemidir.
Nitekim benzer bir tespitte bulunan Prof. Dr. İlber Ortaylı, Osmanlı’yı Yeniden Keşfetmek adlı kitabında, “Osmanlı tarih ve tetkiklerinde bizi en çok meşgul eden kurumların başında devşirmelik gelir.” dedikten sonra şöyle devam eder. “Devşirme, çok kısa bir tarifle, devletin kapıkulu ocakları olan sipahilerle, yeniçerilerin yenilenmesini sağlamak amacıyla ortaya çıkmıştır. Çünkü insan ve savaşçı yüzü yenilenmek zorundadır. Hristiyan çocuklardan devşirme alınmıştır. Niye Hristiyan çocuklardan diyoruz? Çünkü Musevi toplumundan, Osmanlılığın Musevi kompartımanından devşirme aldığı görülmemiştir. Bunun nedeni antisemitizm veya Yahudilik aleyhtarlığı değildir, Yahudilerin şehir toplumu olmasıdır.”
Devşirme sisteminin geçmişi
Peki, devşirme sistemini Osmanlılar mı icat etmişlerdir? Bunun tarihte başka misalleri olmamış mıdır? Aslına bakarsanız, olmuştur. Çünkü bu sistem, tamamen aynı olmasa bile geçmişte Sasanilerden, İlhanlılara; Selçuklulardan, Memluklere kadar pek çok devlet tarafından farklı adlarla ama benzer yöntemlerle kullanılmış.
Nitekim “Bu usulün İlhanlılar ve Selçuklularda olduğunu, bunlara ‘çeriğ’ dendiğini görmüştük. Yalnız Hıristiyan kölelerden toplanması sadece Osmanlılarda görülüyor. Memluklerde bu tarz değildi… Osmanlı dehası, onu sonsuz teşkilatçılık kabiliyetiyle geliştirerek almış; dünyanın en büyük vurucu kuvvetini, meslek ve uzmanlığın oluşturduğu savaş makinesini meydana getirmişti. Bu makinenin kudretini ileriki asırlarda bütün dünya gördü.”
Ancak bu uygulamayı herkes olumlu karşılamıyor. Mesela tarihçi Hammer, devşirme sistemi için, Hıristiyan bir bakış açısıyla “Yeniçerilerin tertibi, daimi orduların Orta Zamanlar tarihinde mucidi kabul edilmekte bulunulan Fransa Kralı VII. Charles’dan bir asır daha öncedir. Hristiyan evladından bir fırka İslâm askeri tertip edilmesi cehennemi bir fikir, ahlakı ifsad eden bir askeri istibdattır.” demektedir.
Türkçe karakter kullanılmayan ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.