“Dini inkılap” adı altında milletin dinine karışılıyor, tarih teziyle Türklerin Müslümanlık tarihi çöpe atılıyor, dil devrimi ile bin yıllık zengin dil reddediliyor.
Rejim lafla peynir gemisi yürütüyor. Okuma çağındaki çocukların ancak yüzde 15’i okul yüzü görebiliyor. Bütün ülkede 25 lise, 70 orta mektep var.
Milliyet’te M. Salahaddin imzasıyla yayın hayatının ahvalini ortaya koyan bir ropörtaj yayınlanıyor. Muhabir devrin meşhur yayınevlerini dolaşıp bilgi topluyor. Sonuç: En çok dini kitaplar satılıyor!
Pratik dini kitaplar: Namaz sureleri, Amme, Tebareke, Yasin.
Neden?
Çünkü 1930 yılında din öğretimi sıfırlanmış. Camiler böyle bilgilerin öğretildiği yerler olmaktan çıkarılmış. Millet dinini öğrenmek ihtiyacında. Yayıncılar bunu fırsat bilip bu tür kitaplar yayınlıyorlar ve kırkar bin basılan kitaplar hemen tükeniyor. Mevlid de çok satılan kitaplardan. Halk kitaplarına (Âşık Kerem gibi) rağbet var.
İcra iflas kanunu çok satılıyor, nedense!
Rejimin cilâladığı Falih Rıfkı, Yakup Kadri, Reşat Nuri gibi yazarların kitapları biner adet basılıyor!
Cumhuriyet’in 100. yılında kültür hayatıyla ilgili makaleler de yayınlandı, fakat bu mevzulara girene rastlanmadı! Yakın devir tarihimiz için hâlâ karanlık tercih ediliyor.
D. Mehmet Doğan
Ne kadar kitap basılıyor, hangileri okunuyor? Bir de kitapçılardan dinleyelim
Yeni harflerle basılan kitaplar içinde en çok basılanını meydana çıkarmak sahiden güç imiş!
Ankara caddesindeki belli başlı kitapçılar bana kestirme bir şey söylemediler. Fakat dolambaçlı sözlerden de acıklı hakikati sezmek bir dereceye kadar mümkün oluyor. Kütüphane sahiplerinin verdikleri malumatı noktası noktasına kaydetmeği, bu bahis üzerinde gelişi güzel mütalea yürütmeğe tercih ettim
İlk suali Sudi Beye soruyorum:
- Yeni harflerle bastığınız kitaplar içinde en çok satılanı hangisi oldu?
Sudi Bey acı acı gülüyor:
- Kaldırımlarda okka hesabı satılan kitapları görüyorsun! Biz de hangi kitap satılıyor ki?
Yürüdüm. Alt yandaki Muallim Halit Kütüphanesine giriyorum.
Ahmet Halit Bey, sualimi hiç yadırgamadı:
- Açık mı konuşalım, yoksa…
- Elebette açık konuşmak iyi.
- O halde, azizim, benim yeni harflerle basılmış kitaplarım içinde en çok satılan şunlar oldu: Namaz sureleri, Amme, Tebareke, Yasin, Bir de Mevlidişerif. Bunların her birinden kırkar bin bastım. Hepsi satıldı. Mevludü benden sonra, ayrıca yedi matbaa daha bastı. (5) sene içinde 200 binden fazla Mevlut satıldığını haber verirsem sakın mübalegaya hamletme!
Din kitapları böyle.. Gelelim halk kitaplarına. "Aşık Kerem’in muhtelif tabılarile satış adedi (80) bini bulur. Yalnız Devlet matbaası (10) bin Aşık Kerem bastı. Öteki aşık kitapları da en aşağı 40-50 bin.
Tercüme romanlardan "Garp cephesinde yeni bir şey yok” üç bin, Reşat Nuri Beyin Yaprak dökümü, iki bin satıldı. Şiir kitapları içinde de rekoru kıran "835 satır” oldu. Hele "Arsen Lüpen”in 10 bin satış yapması şaşılacak şeydir!
Bir sene evveline kadar, meslek kitapları hiç olmazsa biner tane satılırdı. Bu yakınlarda 300 den fazlasına çıkmıyor. Kanun kitapları arasında halk tabakalarını alakadar edenleri oldukça iyidir. Mesela bunlardan "icra ve iflas kanunu” kısa bir zaman içinde (25000) tane satıldı.
Çocuk kitapları düşkündür. En çok (1000)..
Çok okunan edebi eserlerin başında Falih Rıfkı ve Yakup Kadri Beylerin kitaplarını tereddüt etmeden sayabilirim. Falih Rıfkı Beyin her eseri, en aşağı bin tane satılır. Fakat bu bir kaç eser, nevileri içinde, umumi kitap satışı için ne miyar olabilir, ne de hatta bizde bir fikir uyandırabilirler. Satışların bu kadar durgun oluşu, bilhassa eski harflerle basılmış kitapların okka fiatine piyasaya dökülmelerinden ileri geliyor. Cildile birlikte koca kitabı on kuruşa alanlar, ondan daha ·ufak hacimde bir kitaba yüz kuruşu bir türlü kıyıp veremiyorlar.”
Muallim Halit Beyden sonra Sühulet Kütüphanesine uğradım. Semih Lütfü Bey, ucu yaldızlı sigarasını fosurdatarak içiyordu. Sualimi alaka ile dinledi ve neticede:
- Faydalı bir anket. Mütaleasında bulundu. Sonra, başkalarının ne söylediklerini öğrenmek merakına düşerek:
- Halit Beye sordunuz mu? dedi.
- Evet! Sordum.
-Ne diyor? - Halk kitapları satış yapan kitapların başında gelir.. Diyor.
- Evet. Yazık ki hakikat bu! Ben halk kitapları basmadım ama, vaziyeti biliyorum. Benim tabı ettiğim edebi kitaplar içinde, son on sene zarfında en, çok satılan romanlar Peyami Safa, Aka Gündüz, Mahmut Yesari ve Etem İzzet Beylerin romanlarıdır. Şairlerden yalnız Faruk Nafiz ve Nazım Hikmet Beylerin şiir kitapları aranıyor. Ben şimdiye kadar 25 şiir kitabı bastım. Yalnız (3) tanesi satıldı. Ötekileri ne arayan var, ne soran,,
Kanaat kütüphanesi sahihi İlyas Bey, kitap satışlarının hiç bir zaman bu sene kadar düşkün olmadığını kaydederek şunları söyledi:
- Halk okumuyor değil. Okuyor. Daha da okuyacak· Fakat hangi kitabı okuyacağını bilmiyor. Biz naşirler, halkı: yavaş yavaş kültür eserlerine alıştıracak yerde onlara bir takım adi masallar sunuyoruz. Naşir, yalnız satış yapmağı değil, memleketin irfanına hizmet etmeği düşünmelidir.
Kanaat kütüphanesinin çıkardığı yeni harflerle basılmış kitaplar içinde, en çok satılan, Bürhan Cahit Beyin "Gazi Mustafa Kemal,, isimli eseridir.
Hilmi Kütüphanesi sahibi Hilmi Bey:
- Henüz ümidimizi kesmedik, diye söze başladı ve ilave etti:
- Bütün gayretimiz, ilerisi içindir!.. Yarını düşünerek çalışıyoruz. Benim en çok sattığım kitap halk için yazdığım "Din kitabıdır. On beş bin basmıştım. On iki binini sattım. Mamafih din kitaplarının satışı da son günlerde durdu.
İkbal Kütüphanesi sahibi Hüseyin Bey; gayet kısa cevap verdi:
- Benim, en çok sattığım kitap, Faruk Nafiz Beyin "Akın” piyesidir!
Eğer, siz bunları okuduktan sonra da en çok satılan kitap hangisi olduğunu keşfedemedinizse kabahat benim değil!.. Çünkü, eğer ortaya atılmış bir yalan varsa, ben kitapçıların yalancısıyım !
M. SALAHADDiN
Milliyet 28.11.1933
Türkçe karakter kullanılmayan ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.