Medya Pazarında Defolu Türkçe - 62

Mümtaz SOYSAL
(Utancın Derinliği – 06 Temmuz 2011 – Cumhuriyet)

“Bu durum nasıl olup da Sayın Davutoğlu’nun ‘stratejik derinlik’ dediği yaklaşımın neresine iliştirilmiştir?”

Mümtaz Hoca tam olarak neyi soruyor, anlayabildiniz mi?
Cümlesine hem “nasıl olup da” sözünü hem de “neresine” kelimesini katmış ve garip bir sual etmiş...
SOYSAL’ın cümlesini aşağıdakiler gibi kuramadığı, sualini bu yüzden sağlıklı soramadığı anlaşılıyor:

A) Bu durum Sayın Davutoğlu’nun 'stratejik derinlik' dediği yaklaşıma nasıl olup da iliştirilmiştir?
B) Bu durum Sayın Davutoğlu’nun 'stratejik derinlik' dediği yaklaşımın neresine iliştirilmiştir?

Belki de SOYSAL bu iki ihtimal dışında bir şey sormak istemiştir.
Fakat cevabını istemesin.
Çünkü ne sorduğu anlaşılmıyor…

***

“Böylesi İslam kardeşliğiyle ve Osmanlı terbiyesiyle nasıl bağdaşlaştırılmaktadır?”

SOYSAL'ın cümlesinin sonunda kullandığı şu uzun kelimeye bakın: bağdaşlaştırılmaktadır (!)
Tam 22 harflik…
(Ben daha uzununu söylerim: “bağdaşlaştırılamayanlardan mısınız? ” Tam 33 harf…)

Uzunluğu bir yana, Türkçede böyle bir kelime (bağdaşlaştırılmak) var mı acaba?
Hemen TDK’ye müracaat…
TDK’nin Büyük Türkçe Sözlük’ünde “bağdaş” kelimesiyle başlayan (yani bu kelimeden türetilmiş) tam 25 kelime var (“bağdaş”ın kendisi hariç)…
Ne var ki bunların arasında SOYSAL'ın o uzun kelimesi (bağdaşlaştırılmak) yok…
Aslında “bağdaşlaştırılmak” şeklinde bir kelimenin vücut bulması için önce “bağdaşlaştırmak” kelimesinin mevcut olması lazım ama o da yok…

SOYSAL “bağdaşlaştırılmaktadır” yerine “bağdaştırılmaktadır” demeliydi...
(Ben olsaydım “bağdaştırılıyor” derdim veya “bağdaştırılır” sıygasını tercih ederdim.)

***

Türkçede olmayan bir kelime kullanan Mümtaz Hoca’yı  tenkit edecektim. Ama son anda daha büyük bir “bağdaşlaştırma” hatası gördüm.

Bu hata TDK’nin… (Büyük başın büyük hatası mı oluyor acaba?)
Şöyle ki:
TDK’nin Büyük Türkçe Sözlük’ünde “bağdaşlaştırılmak” diye bir kelime bulunmadığını az evvel söylemiştim.
“Peki, var mıymış?” diyeceksiniz.
Varmış ama sehven…
Nasıl mı oluyor?
TDK, Büyük Türkçe Sözlük’te madde başı olan “bağdaştırılmak” kelimesini aynen şöyle açıklamış:

“Bağdaşlaştırma işine konu olmak.”

Evet, gördüğünüz gibi TDK “Bağdaştırma” diyeceğine “Bağdaşlaştırma” demiş…
Hâlbuki kendi lügatlerinde “Bağdaşlaştırma” diye bir madde başı da yok.
Yani TDK madde başı olarak yer vermediği bir kelimeyle açıklama yapmış…

Şimdi siz söyleyin: Kimin hatası daha büyük?
Mümtaz Hoca’nınki mi, yoksa TDK’ninki mi?..