Medya Pazarında Defolu Türkçe - 73

Çetin ALTAN (Kış... kış... kış... – 29 Ocak 2012 – Milliyet)
“Elbet de gördüm peşimden koştuğunuzu; ama sizin de, benim gittiğim aynı doktora gittiğinizi zannettim.”
Cümlede lüzumsuz kelimeler var:
Ya “benim gittiğim” atılmalı yahut “aynı” kelimesi... Çünkü “benim gittiğim doktor” derken kastettiğiniz doktorla “aynı doktor” sözünüzle işaret ettiğiniz doktor aynı adam...
***
(Maşayla tutulacak bir taraf aranması – 28 Ocak 2012 – Milliyet)
“İşte maşayla tutulacak bir tarafı; bizdeki basın özgürlüğü açısından durumun, siyasetçiler için...”
Çetin ALTAN’dan çetrefil bir cümle... Kendisinin tabiriyle, cümlesinin “maşayla tutulacak bir tarafı yok...”
TDK Türkçesinde “devrik cümle” diye isimlendirilen sözlerden... (Fakat sadece devrilmemiş, takla da atmış...) 
Böylelerine Azeri ve Gagauz Türkçesinde “ters cümle” deniyormuş.

Kolay anlaşılacak cümleler kurmak için pek gayret göstermeyen ALTAN bu cümlesini zor anlaşılır bir hâle getirmek için epey uğraşmış görünüyor.
İlle de ters cümle yazacağım, takla attıracağım, diye ıkınmasaydı herhâlde şöyle bir ifade çıkarabilirdi: 
“Siyasetçiler için durumun bizdeki basın özgürlüğü açısından maşayla tutulacak bir tarafı işte burası...”

***
(Döngü kısırlaşınca – 27 Ocak 2012 – Milliyet)
“Sigorta reklamlarında bile, her 7 dakikada bir, bir evin soyulduğu tekrarlanıp durmakta...”
Çetin ALTAN’ın bu ifadesine göre “her 7 dakikada bir” ne oluyormuş?
A)    Bir ev soyuluyormuş
B)    Bir evin soyulduğu haberi sigorta reklamlarında her 7 dakikada bir tekrarlanıyormuş.
Cümlenin kuruluş ve noktalamasına göre her ikisi de olabilir.
Anlaşılan o ki ALTAN bu cümleyi de çetinleştirmek için fazladan emek sarf etmiş... 
(Bu yaşta kendini niye böyle yoruyorsa?..)
Hâlbuki cümleyi şöyle kursaydı hem düzeltmiş hem de kısaltmış olurdu:
“Her 7 dakikada bir evin soyulduğu, sigorta reklamlarında bile tekrarlanıp durmakta...”
*** 
“Yalnız İstanbul’daki sokak adlarındaki değişim, 5 bini aşmış durumda...”
Bu cümleye göre “5 bini aşmış durumda” olan nedir?
A)    İstanbul’da bugüne kadar ismi değiştirilen sokak sayısı
B)    İstanbul'da sokak isimlerini değiştirme sayısı
(Elbette ikisi farklı şeyler: Bir sokağın ismi birkaç defa değiştirilebilir.) 
***
(Kapalı devre – 26 Ocak 2012 – Milliyet)
“T.C.’nin kuruluşunun 88’inci yılını kutladık ve 21’inci Yüzyıl’ın 12’inci yılındaki ilk kışta, kar nedeniyle 1000 köyün yolu kapalı; ister istemez gülümsemeden edemiyorsun...”
ALTAN’ın “ister istemez gülümsemeden edemiyorsun...” sözünde – yine – gereksiz kelimeler var:
Bu “ister istemez” lafı da “edemiyorsun” fiili de “elinde olmamak, mecburiyet” manasını ifade eder.
O hâlde ya “ister istemez gülümsüyorsun...” deyip çeneyi kapatacaksın yahut “gülümsemeden edemiyorsun...” sözüyle yetineceksin...
***
“Bir de 1945’ten sonra yasalaşmış bir ‘Varlık Vergisi’ ile Aşkale’ye sürülenler var ama; onun acısını çekenler biliyorlar ne çektiklerini...”
“Aşkale’ye sürülenler” ALTAN’a göre neyi “biliyorlar”mış?
A)    Aşkale’ye sürgün gitmenin acısını
B)    Neler çektiklerini
C)    Aşkale’ye sürgün gitmenin acısını ve orada neler çektiklerini
Cümleyi tekrar okuyup da doğru şıkkı bulmaya çalışmayın...
Çünkü Çetin ALTAN’ın bu cümlesi defolu;
Medya pazarımızda böylesi sözler dolu...

 

01.02.2012