Medya Pazarında Defolu Türkçe - 80

Medya Pazarında Defolu Türkçe - 80

Çetin ALTAN

(Bela barometresi – 15 Şubat 2012 – Milliyet)

“Ne kadar evrensel bir ündeki yazar, ‘doktorluktan’ atlamıştı ‘yazı ve edebiyata’...”

ALTAN Usta’nın bu cümlesi çırak elinden çıkmış gibi...

Cümledeki “evrensel bir ün” garabetine göz yumsak bile “Ne kadar” sözüne takılıyoruz:
Bu söz burada tam olarak ne yapıyor?
A) “Evrensel” sıfatını kuvvetlendiriyor.
B) “Doktorluktan yazı ve edebiyata atlayan yazar”ların ne kadar olduğunu soruyor.
C) “Doktorluktan yazı ve edebiyata atlayan yazar”ların çokluğunu ifade ediyor.

Doğru cevabı ancak sonraki cümleleri okuyunca anlıyoruz: C şıkkı...

Ben olsaydım o cümleyi şöyle kurardım:

“Dünyaca meşhur nice muharrir, yazı ve edebiyata hekimlikten geçmiştir.”

* * *
“Amerikan Hastanesi’nde çalışan doktorlarımızla, içtenlikli ortak gülüşler öpüşürdü birbiriyle.”

Yahu kim kiminle, neyle öpüşüyormuş, anladınız mı?

A) Ortak gülüşler birbiriyle
B) Amerikan Hastanesi’nde çalışan doktorlar birbiriyle
C) Amerikan Hastanesi’nde çalışan doktorlarla ALTANgiller
D) Amerikan Hastanesi’nde çalışan doktorlar birbiriyle, onların öpüştüğünü gören ALTANgiller de birbiriyle

Aslında yalnız “içtenlikli ortak gülüşler öpüşürdü birbiriyle...” dense bir problem kalmayacak fakat ondan önce “Amerikan Hastanesi’nde çalışan doktorlarımızla” kısmı “Kiminle?” sualinin karşısına hemen çıkıp işi bozuyor.

* * *
“Mehmet Altan’la, kızım Zeynep Bakan’ın; kendilerinin yakından tanıdığı ve dost olduğu Prof. Dr. Ürolog Ferruh Şimşek’e doğru beni yönlendirmeleriyle; Zeynep’le birlikte Prof. Dr. Ürolog Ferruh Şimşek’in, ders verdiği Tıp Fakültesi’ndeki ‘muayene’ dairesine gittik.”

Ne acayip bir cümle?
– İnsanın dostu, zaten “yakından tanıdığı” biri değil midir?  
– Tıp Fakültesinde ders veren kişi Prof. Dr. Ürolog Ferruh Şimşek’se niçin onun isminden sonra virgül (,) konmuş? Bu virgül aslında “Zeynep’le birlikte” sözünden sonra gelmeliydi. Tabii ki eğer Prof. Dr. Ürolog Ferruh Şimşek gibi Zeynep de o fakültede ders vermiyorsa... 
– Tıp fakültelerinde “muayene dairesi” adı verilen bir yerler var mı? Varsa oraların “muayenehane”den ne farkı var? Farkı yoksa ALTAN neden“muayene dairesi” demiş acaba, farklı görünmek için mi?
Neyse, Çetin ALTAN herhâlde şunu demek istiyor:

“Prof. Dr. Ürolog Ferruh Şimşek’in ders verdiği Tıp Fakültesindeki muayenehanesine, kendisinin dostları olan Mehmet Altan ve kızım Zeynep Bakan’ın tavsiyesi üzerine ve Zeynep’le birlikte gittik.”

* * *
“Yarım yüzyıl önce Amerikan Hastanesi’nin ‘Nöroloji ve beyin cerrahi’ dalında sınıf arkadaşım Hüsamettin Gökay; ‘Bevliye, yani üroloji’ dalında yaşıttaşım Gürbüz Barlas; ‘Rontgen’ dalında da yine yaşıttaş sayılabileceğimiz Afşın German çalışıyordu.”

Durun bir dakika! Bu “yaşıttaş” neyin nesi, kimin fesi?..
Bir “yaşıttaş”ımız var da ondan haberimiz mi yok?
Varlığından habersiz yaşayıp kırk yıl sonra karşılaştığımız bir kardeş mi bu?
(Şimdi ne yapsak: Sevinsek mi, üzülsek mi, utansak mı?)
Türkçede bir “yaşıt” var, biliyoruz. Kaamûs-ı Türkî’de, Tarama Sözlüğü’nde ve Türkiye Türkçesi halk ağızlarında “yaşdaş” kelimesi de mevcut (TDK bu kelimeyi Güncel Türkçe Sözlük’üne almadığına göre “eskimiş” sayıyor olmalı. “Hemsâl” ile “hemsin” kelimelerini “eskimiş” değil “çok eskimiş” sayacağını söylemeye lüzum yok sanırım).

İşte Çetin ALTAN bu “yaşıttaş” sözünü icat ederken malzeme olarak Türkçemizde var olan iki kelimeyi (yaşıt+yaşdaş) kullanmış: Birincisini olduğu gibi almış, ikincisinin son parçasını...

Kendilerinin bu icadını ben de bir beyitle tebrik edeyim bari:

Bildik ve anladık, bu “yaşıttaş” kimin fesi;
Yoksul lisâna bir Çetin ALTAN hediyyesi...