• İstanbul 19 °C
  • Ankara 20 °C

TDK’nin Müzmin Hastalığı - 1

C.Yakup ŞİMŞEK


Türkçedeki Arapça ve Farsça asıllı binlerce kelimeyi her ne pahasına olursa olsun unutturmaya azmetmiş olan TDK “müzmin” kelimesini unutacak değildi elbette.

Türkçede en az üç dört asırdan beri kullanılan bu kelimeyi Kaamûs-ı Türkî şöyle izah etmiş:
 
“eskimiş, üstünden zaman geçmiş, eskimekle yerleşmiş hastalık.”

Kök ve kuvveti “zaman”a dayanan “müzmin” sıfatı, ölüme terk edildiği 1930’lardan bu yana geçen üç çeyrek asırlık zamana da dayandı. Eski toprak, karşısına TDK ve resmî otorite tarafından zorla çıkarılan ve aslında yerlerde sürünen “süreğen” zavallısına yenilmedi. Ne var ki Avrupalı rakibi olan “chronique kronik” karşısında gerilemeye başladı.

Yazık ki TDK bu maçta “müzmin”e karşı yalnızca “süreğen”i değil “kronik”i de destekliyor. “Müzmin” kelimesi TDK’nin ve devletin desteğini alan rakiplerine karşı tek başına ayakta ve hayatta kalmaya çalışıyor...

Şu anda TDK’nin gözünde “müzmin” kelimesi bir üvey evlat...

Lügatlerinde bu kelimeye nasıl bir yeri layık gördüğüne bakarsak ne gözle baktığını da anlarız. 

“Müzmin”i Terk Et, “Süreğen”i Beğenmezsen “Kronik” Dersin

TDK’nin İnternetten hizmete sunduğu Büyük Türkçe Sözlük’te “müzmin” maddesi şöyle geçmektedir:   

müzmin
Ar. muzmin sf. tıp Süreğen: “Genç kadınlara bakmak, bu adamda müzmin bir illetti.” -R. N. Güntekin.
Dört asırlık anlı şanlı “müzmin” kelimemiz bundan ibaretmiş: süreğen...

(Bu açıklamanın altında, Güncel Türkçe Sözlük’ten alındığına dair bir kayıt var. Kelimeyi doğrudan Güncel Türkçe Sözlük’ten aradığınızda“müzmin”in yine “süreğen” diye açıklandığını, örnek cümlenin ise farklı olduğunu görüyorsunuz: “Müzmin suskunlukların ardından müthiş açık sözlülükler gelebilir.” - R. Erduran)

“Müzmin” kelimesinin tek bir kelime (süreğen) ile açıklanmış olmasındaki hikmet şu:
TDK’ye göre “müzmin” artık terk edilmeli, kafalara “süreğen” zerk edilmeli...

Güncel Türkçe Sözlük’ün “müzmin” hakkındaki bu açıklamasıyla Türkçe Sözlük’ün 2005 tarihli 10. baskısındaki izahı arasında büyük fark var.Türkçe Sözlük’ün 2005 tarihli 10. baskısındaki “müzmin” maddesi aynen şu şekilde: 

müzmin
sf.  Ar.  muzmin 1.  Uzun zamandan beri süren, uzun süreli olan (hastalık), süreğen, iyileşmez, kalıcı, kronik: “…kadıncağızın müzmin romatizması vardı.” -H. Taner.  2. Ne kadar süreceği belli olmaksızın sürüp giden: “Genç kadınlara bakmak, bu adamda müzmin bir illetti.” –R. N. Güntekin.

Görüldüğü gibi, 2005 baskılı Türkçe Sözlük’te “müzmin” maddesi için hem izah [Uzun zamandan beri süren, uzun süreli olan (hastalık)] hem de“süreğen” hariç, üç tane müteradif kelime (iyileşmez, kalıcı, kronik) var…

Birkaç sene sonra TDK'li cerrahlar bu "müzmin"i ağır bir ameliyata almış; o izahtan geriye yalnız “süreğen” kalmış...   

Büyük Türkçe Sözlük ile Güncel Türkçe Sözlük’ün “süreğen” kelimesi için yaptığı açıklama ise şöyle:  

süreğen sf. 1. Ne kadar süreceği belli olmaksızın sürüp giden, müzmin, kronik: Süreğen bir anlaşmazlık. 2. tıp Uzun zamandan beri süren, uzun süreli olan (hastalık), müzmin, kronik, akut karşılığı: Süreğen bir hastalık.

(Aslında “Ne kadar süreceği belli olmaksızın sürüp giden” şeklindeki izah eksik ve yanlıştır: “Ne kadar süreceği belli olmaksızın sürüp giden” her şeye Türkçede “müzmin” denmez. Bu ibareye “…istenmeyen, hoşa gitmeyen…” yolunda bir kayıt eklenmelidir. Çünkü “müzmin” sıfatı “istenen, hoşa giden” bir hâl için kullanılmaz. Meselâ “müzmin zenginlik, müzmin mutluluk…” diye bir şey olmaz.)

Anlaşılan o ki TDK “müzmin” kelimesini öğrenmek isteyenlere adres olarak “süreğen” kelimesini veriyor. “Git, evvela ‘süreğen’i öğren.” diyor. Peki, acaba İnternetteki tdk.org.tr adresinden veya Türkçe Sözlük’ten “müzmin” kelimesine bakan kaç kişi “Bir de şu ‘süreğen’e bakalım; belki orada farklı bir açıklama vardır..." diyerek diğer sayfalara bakar?..

Vatandaş, “müzmin”in manası olarak karşısına çıkan “süreğen” kelimesiyle yetinip işine bakacaktır.

Ya çocuklar, talebeler?.. Ortaya çıkan zorluğu onlar yenebilecekler mi?..

TDK lügati “müzmin” hastalığından kurtulmadıkça...

12.05.2012

Bu yazı toplam 6409 defa okunmuştur.
  • Yorumlar 0
    UYARI: Küfür, hakaret, rencide edici cümleler veya imalar, inançlara saldırı içeren, imla kuralları ile yazılmamış,
    Türkçe karakter kullanılmayan ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.
    Bu yazıya henüz yorum eklenmemiştir.
Yazarın Diğer Yazıları
Tüm Hakları Saklıdır © 2012 Türkiye Yazarlar Birliği | İzinsiz ve kaynak gösterilmeden yayınlanamaz. Sitede yayınlanan yazıların sorumluluğu yazarlarına aittir.
Tel : 0312 232 05 71 - 72 | Faks : 0312 232 05 71-72 | Haber Scripti: CM Bilişim